Historia domu zakonnego w Staniątkach

Staniątki, to wioska, która szczególnie mocno zrosła się z historią Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Starowiejskch. Właśnie tutaj urodziły się pierwsza i druga przełożona generalna, stąd pochodzi wiele sióstr, a Zgromadzenie od ponad stu lat rozwija swą działalność. Placówka sióstr Służebniczek w Staniątkach powstała z inicjatywy Matki Leony Jankiewicz, jednakże poparcia i pomocy materialnej udzieliły PP. Benedyktynki, które jako zakon kontemplacyjny doceniały pozytywny wpływ zgromadzeń czynnych na wiejskie środowisko.

Matka Leona

W 1887 r. Matka Leona zakwaterowała w Chrości koło Staniątek, w domu swojego brata Teofila, siostrę Eufrozję Szubert i siostrę Ludwikę Walkowicz, które kształciły się w szkole prowadzonej przez siostry Benedyktynki. Już w 1888 r. Zgromadzenie z pomocą ojca M. Leony Jana Jankiewicza kupiło niewielki zniszczony dom, który w czasie od maja do listopada 1889 r. został gruntownie przebudowany i przystosowany na cel prowadzenia ochronki. Ksieni Genowefa Abundacja Łazowska ofiarowała drewno i cegłę na piece. Dnia 3.XII zamieszkały trzy siostry, które na 11.XII. 1889 r. przygotowały ochronkę do poświęcenia przez biskupa krakowskiego Albina Dunajewskiego.

Ochronka

Do ochronki, która podlegała Radzie Szkolnej Krajowej, zapisało się około 60 dzieci.
U sióstr odbywały się tzw. wieczornice, w czasie, których dziewczęta czytały budujące lektury, a także korzystały z godziwej rozrywki. Jedna z sióstr zajmowała się chorymi, którzy zwracali się z prośbą o pomoc oraz samotnymi we wsi. Stopniowo zakres pracy Służebniczek poszerzał się, w związku z tym już od 1889 r. w Staniątkach były cztery, a od 1911 r. pięć sióstr.{mospagebreak title=Pierwsza wojna światowa}

Pierwsza wojna światowa

W latach pierwszej wojny światowej Służebniczki znalazły schronienie w klasztorze Benedyktynek, gdzie 11.XII.1914 r. przeżyły bombardowanie. Podjęły posługę pielęgniarską w zorganizowanym szpitalu. Podczas ich nieobecności 3.VI.1915 r. Moskale zniszczyli ochronkę i książki, zrabowali zapasy żywności i pościel.
Po wojnie dom został wyremontowany, a siostry kontynuowały dotychczasową działalność wśród dzieci, młodzieży i chorych, prowadziły także kursy gospodarcze. Coraz wyraźniej uwidaczniała się potrzeba nowego większego domu i kształtował się plan budowy. W lutym 1921 r. s. Wikaria Ludwika Walkowicz w imieniu Zgromadzenia dokonała zamiany gruntów stanowiących spadek po śp. Teofilu Jankiewiczu(ojcu M.Eleonory a bracie M. Leony, zm. 21.04.1920 r.) dla trzech jego córek – Służebniczek: M. Eleonory, ówczesnej przełożonej generalnej, s. Janiny i s. Teofili, – na obszerną parcelę usytuowaną na osiedlu Skrybanka. Kamień węgielny pod budowę poświęcił arcybiskup Adam Sapieha w 1924 r. gdy przebywał w Staniątkach z okazji koronacji obrazu Matki Boskiej Bolesnej w kościele Benedyktynek.

 

Nie sposób tutaj pominąć udziału sióstr Benedyktynek, a także wcześniejszej, ożywionej współpracy tych dwóch różniących się charyzmatem, lecz służących jednej sprawie rodzin zakonnych. W zamian za pomoc materialną, Służebniczki w miarę możliwości okazywały wdzięczność: np. przyjmowały na naukę pielęgnacji chorych oraz praktykę dentystyczną do Starej Wsi benedyktyńskie aspirantki( w latach: 1913, 1923 1929, 1931). W 1926 r. klasztor PP. Benedyktynek zobowiązał się dostarczyć ochronce: 18 q zboża, 20 q ziemniaków, 10 q buraków, 2 q marchwi, 3 q ćwikły, 1 wóz siana, 1 wóz potrawu, 4 wozy słomy, kapustę szatkowaną, 30 kg soli kamiennej, 4 fury drzewa, 50 q węgla, 2 pary prosiąt. W 1945 r. po upaństwowieniu dóbr Benedyktynek, Zgromadzenie Służebniczek zrezygnowało z pobierania ordynacji.

Dnia 25.VIII.1929 r. ks. Bp metropolita Adam Sapieha poświęcił nowy dom oraz kaplicę. W nowym domu Zgromadzenie zaczęło organizować rekolekcje dla sióstr.

 

Miejscowa Rada Szkolna Krajowa wynajęła dwie sale dla szkoły podstawowej, a Zgromadzenie uzyskało etat nauczycielki oraz na prośbę abpa Sapiehy wyznaczyło katechetkę dla dzieci szkolnych. Równocześnie w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego podjęto starania o pozwolenie na otwarcie szkoły gospodarczej, co udało się zrealizować w roku szkolnym 1936/37, kiedy to odbywające się już od 1929 r. kursy gospodyń wiejskich przekształcono w Prywatną Żeńską Szkołę Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym.

{mospagebreak title=Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej}

Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej

W salach klasztoru odbywały się zebrania Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej a także przedstawienia urządzane przez Stowarzyszenie Katolickich Robotników Polskich „Wzajemna Pomoc” i Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Męskiej. Właśnie w czasie trwania spektaklu w listopadzie 1932 r. na poddaszu wybuchł groźny pożar, który mimo szybkiej akcji gaśniczej zniszczył dach, najwyższe piętro i klatkę schodową. W wyniku zaczadzenia poniosła śmierć s.Joachima Kozłecka.

Wrzesień 1939 r.

We wrześniu 1939 r. siostry Służebniczki pośpieszyły z pomocą rannym żołnierzom. W domu przez pewien czas kwaterowało wojsko. W tym czasie zostały zawieszone zajęcia dla dzieci i dziewcząt. Wkrótce jednak szkoła powszechna i gospodarcza (bez internatu), prowadzona jako dwa pięciomiesięczne kursy, wznowiły działalność.
W 1944 r. siostry przyjęły uchodźców ze Wschodu i wysiedlonych z Warszawy po powstaniu, a także 19 sierot. W lutym 1945 r. dom zajęli żołnierze radzieccy a następnie PPR. Już we wrześniu 1945 r. naukę w Szkole Gospodarczej rozpoczęło 30 uczennic, 12 zamieszkało w internacie. Czynna była ochronka i szkoła powszechna, a w miesiącach wakacyjnych organizowano półkolonie dla dzieci. W omawianych latach pracowało od 9 do 15 sióstr. {mospagebreak title=Represje w czasach stalinowskich}

Represje w czasach stalinowskich

Represje w czasach stalinowskich nie ominęły także staniąteckiego domu: wypowiedziano etat w szkole podstawowej, przejęto ochronkę pod kuratelę państwowej „Caritas”, próbowano podporządkować sobie proces wychowania w szkole gospodarczej. Najsmutniejsze dni miały miejsce w lipcu i sierpniu 1954 r., kiedy to Zgromadzenie otrzymało z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nakaz opuszczenia domu. Dnia 2.VIII.1954 r. funkcjonariusze UB, po kilkakrotnym szturmie i obronie domu przez siostry i miejscową ludność, przemocą wywieźli mieszkanki i umieścili na kilku placówkach: Świątniki, Rudawa, Kraków – Przy Rondzie. Po dwóch tygodniach przywieziono tutaj, jako na miejsce przymusowego internowania 80 sióstr wysiedlonych ze Śląska. Były to siostry Służebniczki Śląskie, z różnych miejscowości, objęte tzw. akcją „X2”, czyli próbą likwidacji Zgromadzeń na Śląsku Opolskim. Z klasztoru usunięte były również w tym czasie siostry Benedyktynki.

Październikowa odwiliż

Po „październikowej odwilży” – 30.IX.1956 r. Służebniczki mogły stopniowo powracać do klasztoru, który od lutego 1957 r. z powrotem stał się ich własnością. Znów podjęły opiekę nad chorymi we wsi, naukę religii w szkole. 7.IX.1957 r. reaktywowano przedszkole Caritas i 1.X. Prywatną Szkołę Przysposobienia w Żywieniu Zbiorowym. Odbywały się również rekolekcje dla sióstr i maturzystek.

Od 1.I.1959 r. do 6.VI.1969 r. dom staniątecki był siedzibą Zarządu Prowincji Krakowskiej, we wspólnocie przebywały też postulantki.
Dnia 26.VI.1962 r. przedszkole odebrał Wydział Oświaty i odtąd było prowadzone wyłącznie przez personel świecki. {mospagebreak title=Praca katechetyczna}

Praca katechetyczna

Na prośbę proboszcza parafii, Służebniczki podjęły się pracy katechetycznej najpierw wśród przedszkolaków, stopniowo rozszerzając zakres tejże pracy. Szkoła Gospodarcza prężna w latach sześćdziesiątych, cieszyła się coraz mniejszym zainteresowaniem, zatem w roku szkolnym 1975/76 Zarząd Zgromadzenia podjął decyzję o jej zamknięciu. Dom w większym niż dotąd stopniu przeznaczono dla sióstr chorych oraz cele formacji: postulat, juniorat stały, rekolekcje zakonne i grup kościelnych. Utrzymano tradycję „ochronki” przyjmując prywatnie pod opiekę po kilkanaścioro dzieci mieszkańców wioski już w latach siedemdziesiątych. Po przemianach ustrojowych, w czerwcu 1991 r. lokal został zwrócony siostrom i do dzisiejszego dnia istnieje jako Przedszkole Niepubliczne Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP im. bł. Edmunda Bojanowskiego.